برای مادر موسی/ درباره فیلم «موسی کلیم الله»

فرزانه زینلی | رسانه مجلا

حرف زدن درباره فیلم موسی کلیم الله، ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا آسان نیست. این اثر که به تولد حضرت موسی و ماجرای به نیل سپردن ایشان پرداخته، بخشی از یک سریال بلند است که تا اینجا نامش جزو بزرگترین پروژه‌های تاریخی سینما ثبت شده است. همین که شاهد بخش کوچکی از یک اثر دنباله‌دار هستیم، نظر دادن را راجع به آن سخت‌تر می‌کند.

فیلمنامه با آنچه از تاریخ درباره حضرت موسی و فرعون و مصر در آن زمان شنیده‌ایم، تطابق دارد و شاید حتی برای مخاطب، تکراری به نظر برسد. اما این جزئیات داستان است که اهمیت پژوهش و تحقیق تیم تولید را مشخص می‌کند. جزئیات پوشش، دیالوگ‌ها و حتی نورپردازی و پالت رنگی اثر، جو خفقان حاکم بر جامعه مصری را به مخاطب هم منتقل می‌کند. البته، گرافیک ویژه اثر و استفاده از جلوه‌های ویژه در آن، از سوی دیگر می‌تواند یکی از نقاط ضعف آن نیز باشد.

استفاده از جلوه‌های ویژه با کمک هوش مصنوعی، قدم تازه‌ای در ساخت فیلم‌های تاریخی است که آقای حاتمی‌کیا از آن استفاده کرده است. تصویرسازی مصر دوران پیامبران با جلوه‌های ویژه خیلی خوب انجام شده، اما روح اثر را تحت تاثیر قرار داده است. فضای داستان آنطور که باید با مخاطب صمیمی نیست و مصنوعی بودن تصاویر گاهی زیادی توی چشم می‌آید. البته، همانطور که گفته شد، می‌توان این سرد بودن فضای فیلم را به پای انتقال حس خفقان زمانه داستان هم گذاشت.

انتخاب بازیگر‌های اثر هم خیلی دقیق و هوشمندانه بود؛ بهنام تشکر در نقش فرعون و مریلا زارعی در نقش مادر موسی، دو شخصیت کاملا پیچیده بودند که به خوبی در داستان خودشان را نشان دادند. تردید‌ها و تصمیم‌ها، احساسات مثبت و منفی و جزئیات بازی بازیگران کاملا به جا و به اندازه لازم در اثر نشسته بود. خاصه نقش مادر حضرت موسی با احساسات ضد و نقیض مادرانه و بیم و هراس‌هایی که بازیگر در اجرای آنها به خوبی عمل کرده بود، در ذهن مخاطبان ماندگار شده است.

جو انتظاری که در پس زمینه اثر وجود داشت، معنایی نمادین و دنباله دار را نشان می‌داد. انتظار برای منجی، از زمان حضرت موسی تا حالا به شکل پیوسته تکرار شده و همین موضوع مخاطب امروزی را هم با اثر همدل می‌کرد. شاید اغراق نباشد که بگوییم این فیلم بیشتر برای زمان حاضر، و آدم‌های عصر حاضر ساخته شده تا درباره حضرت موسی و داستان زندگی ایشان.

آقای حاتمی‌کیا فیلم را با آیه‌ای از قرآن آغاز کرد: «وَاصْطَنَعْتُکَ لِنَفْسِی» (و تو را برای [اجرای اهداف]خود ساختم) این آیه شاید مهمترین بخش فیلم باشد؛ همین که بدانیم آقای فیلمساز باتجربه، چه اثر درجه یکی را برای خودش و دنیا و آخرتش ساخته است.