حمایت دولت و ناشران از نویسندگان صفر است

سید علیرضا مهرداد در گفت‌وگو با خبرنگار مهر در خصوص جایگاه کتاب اظهار کرد: در مقابل کتاب با فضای مجازی و رسانه‌های دیجیتالی چالش جدی داریم؛ وجود فضای مجازی باعث دوری افراد از کتاب شده، اما نگاه من این است که کتاب کلمه‌ای مقدس و کلام حضرت حق در کتاب نازل و مکتوب شده و می‌تواند جایگاه خود را حفظ کند. به این معنا که کتاب زیربنای تمام امورات هنری در سینما، تئاتر و حتی فضای مجازی است.

نویسنده ادبیات دفاع مقدس گفت: اگر ۳۰ درصد از سهم دوری ادبیات معاصر از جهان را تحریم‌ها و دشمنی‌ها بدانیم، باقی به علت کیفیت محتوا است، حتی اگر نخواهند هم کتاب باکیفیت از جایی نشت پیدا کرده و در سطح جهان منتشر می‌شود.

وی افزود: بی تردید کتاب باید تولید شود، چرا که اگر مخاطبی مستقیم با آن ارتباط نگیرد و آن را مطالعه نکند، غیر مستقیم حتماً به وسیله رسانه‌های نوبنیاد به آن دسترسی پیدا می‌کند و این را می‌توان امروز مشاهده کرد. از کتاب بحارالانوار و دیگر کتب شیعی که سال‌ها به صورت مکتوب منتشر شده بگیرید تا کتاب‌های امروزی همه در فضای مجازی هم در حال انتشار است. پس کتاب جایگاه خود را دارد ولو اگر به هر طریقی از چاپ دیجیتال تا پست صفحات اجتماعی به فضای مجازی راه پیدا کند.

مهرداد گفت: نکته دیگر اینکه کتاب می‌تواند خود را همراه با فضای مجازی به جلو بکشد به این شرط که کدهایی باشد که از کتاب‌ها ما را به سینما، تئاتر یا فضای مجازی هدایت کند، یعنی اگر مرجعیت اصلی کتاب باشد می‌تواند همراه با فضای مجازی خود را به جلو بکشد و نکته سوم هم این است که اگر ویدئو را نماد فضای مجازی و دیجیتال بدانیم، تفاوت کتاب با ویدئو در لحن، حرکت و تصویراست.

افزایش شدید قیمت نشر کتاب

نویسنده ادبیات دفاع مقدس اضافه کرد: این سه ویژگی باعث شده تا فضای مجازی نسبت به کتاب پیشتازی کند و ما فکر می‌کنیم که این بستر در حال لگدمال کردن کتاب است، اما اگر داستان‌ها و رمان‌ها بتوانند لحن و تصویرسازی خوبی داشته باشند و احساس را در خطوط خود منتقل کنند تا ما حتی صدای متن را در گوش خود احساس کنیم، می‌توانند با فضای مجازی برابری کنند.

وی در خصوص افزایش شدید قیمت نشر کتاب هم گفت: نمی‌توانیم بگوییم کتاب نسبت به دیگر اقلام فرهنگی گران است، بلکه باید فرهنگ کتابخوانی ما تغییر کند و کتاب‌ها بتوانند نیازهای فرهنگی ما را تأمین کنند. اگر کتاب‌ها بتوانند مرجعیت خود را حفظ کنند تا مخاطب برای تأمین نیازهای علمی، فرهنگی و هنری خود از فضای مجازی عدول کند و به سمت کتاب برود، وضعیت چاپ و نشر کتاب بهتر می‌شود. در مجموع از نگاه منِ نویسنده، حمایت دولت و ناشران از نویسندگان صفر است و این موضوع نیاز به بحث طولانی دارد.

مهرداد گفت: از نظر شکلی کتاب‌های جدید نسبت به قبل ارتقای بسیار خوبی داشته و از نظر محتوایی هم حتماً کار ارتقا یافته است، نویسندگان نوپرداز که جوایز مختلفی در کشور کسب کرده‌اند از ارتقای ادبیات معاصر خبر می‌دهند، دید ادبی نیز تغییر یافته است و آثاری مانند رمان خاطره‌ها، زندگینامه‌های داستانی، رمان‌های مدرن و داستان‌های کوتاه نشان از شرایط رو به رشد دارد.

نویسنده ادبیات دفاع مقدس تصریح کرد: متأسفانه نویسندگان ما بعضاً از نظر مطالعه شرایط خوبی ندارند، نه در ادبیات کهن ما، نه ادبیات غرب و نه در ادبیات شاهکاری که جوایزی مانند نوبل کسب کرده‌اند، مطالعه و پژوهش ندارند. دایره لغات اکثر نویسندگان ما بسیار تنگ است در جایی مقام معظم رهبری فرمودند که شما از غرب تقلید کردید، اما تقلید را هم درست انجام نداده‌اید. وقتی نویسنده در مقابل مخاطب چه در حوزه زبان، چه تکنیک و چه ساختار حرف داشته باشد، کار ماندگار خلق می‌کند.

وی در خصوص جایگاه ادبیات معاصر در سطح جهان نیز گفت: در حوزه ترجمه و جهانی شدن ادبیات فارسی مخصوصاً ادبیات داستانی واقعیت مطلب این است که ما حرفی برای گفتن نداریم.

ارتباط نویسندگان ما با کشورهای فارسی زبان تقریباً قطع است

مهرداد افزود: با این شرایط آرزوی نوبل یا جهانی شدن ادبیات فارسی معاصر دور از دسترس است، اگر علت دوری نوبل ادبیات و ترجمه نشدن آثار ایرانی را جست وجو کنیم، فقط ۳۰ درصد مربوط به حوزه سیاسی، دشمنی‌ها و تحریم ادبیات ما است، اگر متنی خود را به یک مرحله‌ای برساند که کیفیت مطلوب داشته باشد، حتی اگر دولت‌ها نخواهند، قطعاً این کتاب از جایی نشت پیدا می‌کند و راه به بازارهای جهانی باز می‌کند.

این نویسنده مطرح تاریخ شفاهی خراسان رضوی در پاسخ به اینکه جایگاه ادبیات معاصر ما در کشورهای فارسی زبان کجاست، گفت: متأسفانه ما مطالعه نداریم، ارتباط نداریم، ۲۵ سال است که در حوزه ادبیات دفاع مقدس در حال قلم زدن هستم و بیش از ۲۵ اثر منتشر شده دارم، یک نفر حتی نیامده من را با یک نویسنده افغانستانی یا تاجیکستانی آشنا کند، منِ نویسنده را حتی به یک نمایشگاه کتاب مشترک با همسایه‌های هم زبان دعوت نکردند تا چند نویسنده هم زبان را ببینم و یک ارتباطی بین ما شکل بگیرد.

وی با بیان اینکه ارتباط نویسندگان ما با کشورهای فارسی زبان تقریباً قطع است، ادامه داد: چرا نباید با نویسندگانی که وجه اشتراک زبان فارسی داریم تبادل تجربه داشته باشیم؟ چرا نباید با این شخصیت‌ها نشست‌های تخصصی در فرهنگ و ارشاد یا حوزه هنری برقرار کنیم؟ دانشگاه‌های ما قطب زبان فارسی هستند و باید زمینه‌های ارتباطات فرهنگی بین نویسندگان کشورهای فارسی زبان و حتی غیر فارسی زبان را برقرار کنند.