جذابیت در طنز، نقش مهمی در رساندن پیام به مخاطب دارد

«قلمه»؛ دغدغه جدی در تربیت نسل و توسعه فرهنگ

خسرو انجم درباره شیوه برگزاری کارگاه‌های آموزشی خود در رویداد «قلمه» گفت: ایده‌های چگونگی برگزاری کارگاه‌ها و کلاس ها، از روش‌های عجیب به دست نمی‌آید. بخشی، حاصل تجربه‌های متعدد در مربیگری است و بخشی هم با توجه به سن، جنس و توانمندی مخاطب کلاس‌ها تعیین می‌شود. وی درباره حضورش در رویداد «قلمه» اظهار کرد: اولین بار بود که بنا به درخواست دوستان در این برنامه خدمتگزاری کردم. ولی می‌دانم که گروه جدید حوزه هنری تهران و دفتر طنز که پیگیر، برنامه ریز و برگزارکننده قلمه هستند، دغدغه جدی تربیت نسل و توسعه فرهنگ دارند. هنرمند کشورمان خلاقیت را به دلیل ایجاد حال خوب در مخاطب، ابزاری موفق دانست و درباره نحوه رویارویی با سوژه‌های تکراری گفت: تکنیک‌هایی وجود دارد؛ هر هنرمند باتوجه به علاقه مندی‌ها و توانایی هایش، از شیوه‌های مختلفی استفاده می‌کند. بنده زاویه دید را عوض می‌کنم، از سوژه دور می‌شوم، کمی به مغزم استراحت می‌دهم، مطالعه می‌کنم، چند روزی بی خیال موضوع می‌شوم و دوباره برمی گردم.

کرم‌های توی سیب، مشغول گفت‌و‌گو هستند

وی در پاسخ به این سؤال که در خلق یک پیام طنزآمیز، اما عمیق، خلاقیت چقدر نقش دارد و چطور آن را در طرح‌های بصری خود به کار می‌گیرید، گفت: نمی‌دانم آثارم چقدر خلاقانه هستند ولی تلاش می‌کنم غیرمستقیم بیان کنم و از فرم‌هایی که تکراری هستند و برای مخاطب ایجاد ملال می‌کنند، دور شوم. این هنرمند درباره ترکیب سمبل‌های ساده و تصویرسازی‌های ابتدایی در کمک به پیدا کردن ایده‌های تازه، ابراز کرد: هر جسم، قصه‌ای دارد. در هر قندانی، تعدادی فرشته دارند خانه می‌سازند. کرم‌های توی سیب، مشغول گفت‌و‌گو هستند. شکلات‌های روی میز پذیرایی، منتظر دو انگشت هستند برای انتخاب شدن. فکرکردن همچون کودکان، قصه‌های نادیدنی را دیدنی

می‌کند. وی تجربه را راهی برای ایجاد تعادل بین اغراق در ویژگی‌های ظاهری و حفظ پیام اصلی خلاقانه برشمرد و بیان کرد: هر هنرمند هزار شوت می‌زند. نهصد تا به بیرون می‌رود، نود تا به تیر دروازه می‌خورد، نه تا عادی گل می‌شود، یکی هم می‌رود توی سه جاف دروازه.

در کلاس آموزشی، هنرمند تولید نمی‌شود!

این کارتونیست درباره نحوه ورود تغییرات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی به ایده‌های هنری گفت: برای جذاب ماندن، تلاش می‌کنم از شوخی‌هایی که با موج فضای مجازی می‌آیند و زود کهنه می‌شوند، دوری کنم. اما این را که چقدر موفق بوده‌ام، باید صد سال بعد از آدم‌های آن قرن بپرسید.

خسروانجم با اشاره به تکنیک و راه پرورش خلاقیت در آموزش «کارتون»، با تأکید بر لزوم تمرین کردن می‌گوید: مسیر موفقیت از تلاش می‌گذرد. مثل هر هنر دیگری، در کلاس، هنرمند تولید نمی‌شود. هنرمندان موفق، سال‌های سال برای موفقیت زحمت می‌کشند. درگذر زمان ابزار‌های سنتی تبدیل به دیجیتال شده‌اند. من از هر دو استفاده می‌کنم؛ بسته به نوع پروژه و فرصت و فرمی که دارم. هنوز هم، اما خش خش قلم روی کاغذ را با هیچ چیز دیگری عوض نمی‌کنم. با اینکه کنترل زِد ندارد و سرعتش پایین‌تر از ابزار دیجیتالی است.

وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود بیان کرد: وقتی در کارهایم بازخورد منفی دریافت می‌کنم، برخوردی با آن ندارم. آدم‌ها متنوع‌اند. همه از همه چیز خوششان نمی‌آید. این، طبیعی است.

وی بر این باور است نقش طنز در رساندن پیام به مخاطب به دلیل جذابیت، گسترده‌تر است. اینکه قرص تلخی را در پوشش شکلات شیرین به خورد بیمار بدهی، کار عاقلانه و درستی است.

خسروانجم در پایان ابراز کرد: در رویارویی با سوژه‌های حساس یا جنجالی، چالش خاصی نداشته‌ام؛ هنرمند باید برای رساندن حرف حق به مخاطب، کار کند. اما اگر مخاطب، کارفرمایش شود و دستور دهد که چه تولید شود، هنرمند در بازی می‌افتد که بیرون آمدن از آن، با کرام الکاتبین است.

ایده گرفتن یا کپی کاری؟

مجید خسرو انجم در کارگاه آموزشی یازدهمین رویداد ملی آموزشی طنز «قلمه»، با روشی خلاقانه ویژگی‌های آموزشی خود را بیان کرد و گفت: ارائه خلاقیت در هر مدیوم، متفاوت است و هر شخص شیوه‌ای برای بیان و ارائه آن دارد. وی افزود: امروزه کپی کاری در فضای مجازی بسیار دیده می‌شود؛ شخصی ایده‌ای را ارائه می‌کند و یک باره تعداد زیادی از افراد با روش‌های دیگر، آن را تقلید می‌کنند. این کار جذاب است، اما به دلیل اینکه متفاوت نیست، خلاقانه نخواهد بود.

وی ادامه داد: همه ما صبح که از خواب بیدار می‌شویم، شروع به ایده پردازی می‌کنیم. در تک تک این ایده پردازی‌ها به سه نکته دقت می‌کنیم؛ «جذابیت»، «متفاوت بودن» و «در چارچوب بودن». در چارچوب بودن، نکته‌ای است که در جوامع و افراد مختلف، متفاوت است؛ در جوامع سطحی، کم دانش و جَو زده چیزی به آن اضافه می‌شود و گاهی به دلیل هیاهوی زیاد برخی ایده‌ها تبدیل به خط قرمز می‌شود و پس از مدتی موج آن از بین می‌رود.

خسروانجم بیان کرد: ضعفی وجود دارد که آن را زیاد می‌بینم؛ اینکه هر شخص در فضای مجازی برای خود یک رسانه دارد؛ به همین دلیل وقتی موجی در جامعه به راه می‌افتد، استوری‌های شبیه به یکدیگر بسیار زیاد می‌شود. اگر می‌خواهید قدم اول را برای تبدیل شدن به فردی خلاق‌تر بردارید، باید دقت کنید که حرف تکراری نزنید.

هنرمند کشورمان افزود: شهرداری مشهد چندین سال است که جشنواره هنر‌های شهری نوروز را برگزار می‌کند که آثار جذاب و زیبایی در آن دیده می‌شود. اما بسیاری از آن‌ها نیز کپی است. اگر به عنوان یک هنرمند به مبحث انسانی آن بنگریم، کپی کردن یک وجه منفی دارد، اما به آن ایده گرفتن می‌گویند، درحالی که این گونه نیست.

مدرس کارگاه آموزشی در یازدهمین رویداد ملی آموزشی طنز «قلمه» یادآوری کرد: در جامعه ما هر موضوعی ممکن است سوءتفاهم ایجاد کند و تعداد زیادی از مصرف کنندگان فرهنگی و هنری، ایده شما را استفاده کنند؛ به همین دلیل همه ما باید مراقب باشیم حد و مرز در چارچوب بودن ایده مان کجاست و حرفی که می‌خواهیم بزنیم، توسط چه کسانی و چگونه تعبیر خواهد شد.